An impressive engraved marriage beaker

An impressive engraved marriage beaker

A trumpet shaped engraved silver beaker, the slightly spreading base with reeded and corded rims, the upper part of the body engraved with three medallions. The medallions are engraved with two coats-of-arms and a woman. In the upper band the following names and date are engraved: IAN HEERTS AERIAENTIE WILLEMS ANNO 1655.

Jan Heerts and Ariaantje Willems married in 1645, this beaker is most likely made to celebrate their 10-year wedding anniversary.

Dutch text:

Op een konische zilveren beker op gladde vlakke voetrand staan twee namen en twee familiewapens. In het bandwerk staat gegraveerd: IAN HEERTS AERIAENTIE WILLEMS ANNO 1655. In de bodem is een Duitse zilveren munt gemonteerd met de tekst: IO HANG GEORG S A ROM . IMP . ARCHIM ET ELECTX 1625. De binnenwand van de beker heeft vier boven elkaar gemonteerde noppen als maataanduiding.
De beker is gegraveerd met bandwerk, waartussen takken en bloemen, onderbroken door gegraveerde maskers bestaande uit gedeeltelijk gearceerd takwerk. Hieronder medaillons omringd door takken en bladeren. De medaillons zijn gevuld met: Een Fries wapen, een vrouw in fraaie kleding die een wapenschild met het Wassenaar wapen vasthoudt en een prachtig geklede vrouw voor een poort.

Over het echtpaar dat deze beker liet vervaardigen is vrij veel bekend dankzij hun gegraveerde namen en haar familiewapen. Het echtpaar Jan Heertsz. (Harts, Haerts) en Arjaantje Willemsdr. huwde op 3 mei 1645 in Leeuwarden. Zij was woonachtig in Sint Annaparochie en hij woonde in Vrouwenparochie. Deze plaatsen liggen in Het Bildt in Friesland.
De boerenfamilie Wassenaar, pachters van het Bildt in de 16e en 17e eeuw draagt een familiewapen dat gelijk is aan dat van het oud adellijke geslacht Van Wassenaer uit Holland. Het enige verschil is dat op het Bildtsche Wassenaarwapen de drie halve manen (Wassenaars) doorbroken worden door een balk. Uit recent onderzoek is gebleken dat de afstamming op fictie berust.
Arjaantje werd geboren omstreeks 1613 in St. Jacobiparochie en trouwde op 22 juli 1636 in St. Annaparochie met Arrien Olphertsz. In 1645 trouwt zij met Jan Heertsz., een weduwnaar uit Vrouwenparochie met een tien jaar oude zoon, Heert. Het paar huwt in Leeuwarden maar blijft wonen in Het Bildt. In oktober 1649 is Jan Heertsz. uit Vrouwenparochie namelijk curator over Trijntje (15 ) en Jannichie (8) de kinderen van Neeltje, het twee jaar jongere zusje van Arjaantje.

In 1653 wordt Jan Heertz. door grietman Willem van Haaren aangesteld tot ‘ontvanger der vijf speciën aen L.Vrouwe Parochie’. In 1655 blijkt hij stemhouder te zijn van een boerderij in Vrouwenparochie, State Billand. In datzelfde jaar kan het echtpaar het zich veroorloven een beker te bestellen in Leeuwarden waarop trots de wapens van hun afkomst prijken. Waarschijnlijk hadden zij een goede zaak gedaan of een forse erfenis ontvangen in klinkende munt, die op deze wijze werd omgezet in een duurzaam zilveren pronkobject.

Een zilveren beker werd in die tijd gezien als een stille reserve ‘geklopt’ geld waarmee men zijn status kon tonen. Dat Arjaantje haar afkomst op een zilveren beker toonde was niet ongebruikelijk in haar familie. Haar oom Aert Claesz (een broer van haar vader) was in tweede echt gehuwd met zijn achternicht Aafje Claas Barthoutsdr. (Wassenaar). Zij lieten ter ere van hun huwelijk in 1606 een zilveren wapenlepel vervaardigen met op de bak van de lepel tweemaal het Wassenaarwapen gegraveerd. Deze lepel was in 1963 nog in het bezit van de heer Joh. D. Wassenaar te Marssum.
In 1656 wordt door het echtpaar een akte opgemaakt van wederzijds ingebrachte goederen. Jan Heerts blijkt 7800 Caroli gulden en Arjaantje Heerts 3537 Caroli gulden te hebben ingebracht. Dit was in die tijd een enorm vermogen. Wanneer de broers van Arjaantje in 1638 de tot dan toe door de familie van de Staten van Friesland gepachte boerderij met 24 morgen land in St. Annaparochie kopen, betalen zij daarvoor 7537 Caroli gulden.

Arjaantje overlijdt in april 1680. Op 22 juni 1680 waren Jannichje en Tryntje Clasen, kinderen van Claes Daem Claesz. en Neeltje Willemdr. voor 2/3 en Willem Claesz., zoon van Claes Willemsz. voor 1/3 erfgenaam van Ariaentie Willemsdr. gehuwd met Jan Heertsz. Jan Heerts overlijdt voor 1682. Zijn zoon uit zijn eerste huwelijk, Heert Jans, pacht de boerderij. In de inventarisatie van het sterfhuis opgemaakt op 29 april 1680 worden naast alle bezittingen drie zilveren bekers genoemd.

Met dank aan Douwe Zwart, gemeente archief Het Bildt.